مثلاً یکبار یک خانم بسیار شیک پوش با ابروهای تتو کرده ی بسیار متفاوت با یک لهجه ی بسیار شبیه به تهرانی وارد اتاق من در آموزشگاه شد و گفت شما زبان آلمانی تدریس نمی کنید؟ و بنده با احترام از روی صندلی بلند شدم و بعد از سلام و خوش آمدگویی گفتم با عرض معذرت خیر و ایشان گفتن شما فقط زبان خارجی تدریس می کنید اینجا؟ من برای یک لحظه به معنای واقعی کلمه زبانم بند رفت... فکر می کنم الان دارید چهره و حال مرا در آن لحظه تصور می کنید... یا مثلاً یکبار یک کارآفرین به دفترم مراجعه کردند و فرمودند: "شما ایرانی هم تدریس می کنید" و من در پاسخ گفتم بیشتر توضیح می دهید تا بتوانم پاسخ دقیق تری خدمتتون بدهم و ایشان گفتند چند چینی در کارخانه ی آنها کار می کنند و نیاز به یادگرفتن زبان ایرانی دارند. و وقتی گفتم "آهان شما می خواهید بدانید آیا ما زبان فارسی را آموزش می دهیم یا خیر" ایشان سکوت معناداری کرد گفت بله ایرانی. و من گفتم: "بله ما تدریس می کنیم و مدتی است به خارجی هایی که در یزد زندگی می کنند آموزش زبان فارسی با فیلم را داریم". راستش اصلاً نتوانستم و نخواستم که توضیح بدهم که ایرانی ملیت است و فارسی زبان. این مثل آن است که بگوییم زبان عربستانی به جای زبان عربی.

حالا یه سوال، فارسی که در ایران صحبت می شود و فارسی افغانستان و فارسی تاجیکستان گونه های مختلف فارسی هستند یا گویش یا لهجه های مختلف؟

چرا در تاجیکستان می گویند تاجیکی و نمی گویند فارسی؟ آیا به این خاطر نیست که فارس تداعی کننده ی پارس و ایران است؟ تاجیکی همان فارسی تاجیکستان است.

چرا افغانی ها دوست ندارند بگویند فارسی افغانستان؟ همیشه آنها می گویند دری. اینها گونه های زبانی هستند.

جالب است بدانید که در هندوستان ۱۲۲ زبان اصلی و ۱۵۹۹ زبان‌ دیگر وجود دارد. منابع مختلف آمارهای متفاوتی را نشان می‌دهند که این مسئله مربوط به تفاوت‌های تعاریف زبان و گویش است. در سرشماری ۲۰۰۱ گزارش شده حدود ۳۰ زبان توسط بیش از یک میلیون بومی استفاده شده و ۱۲۲ زبان دیگر توسط بیش از ۱۰۰۰۰ نفر از مردم صحبت می‌شود.

وقتی می گوییم گویش منظور ما چیست؟ گویش شکل‌هایی از یک زبان هستند که به لحاظ آوایی یا دستوری تفاوت هایی دارند اما گویش‌ورانِ متفاوت می توانند همدیگر را درک کنند.

گویش بر چهار دسته تقسیم می شوند:

گویش جغرافیایی مانند گویش بوشهری، گویش بیرجندی برای زبان فارسی

گویش اجتماعی مانند گویش بازاریان و واعظان.

گویش تاریخی مانند گویش زمان قاجار در زبان فارسی

گویش معیار که الگوی زبانی غالب پذیرفته شده در جامعه است که عمدتاً توسط پایتخت نشینان و افراد دارای تحصیلات بالا از آن استفاده می کنند.

و اما لهجه، لهجه همان طرز تلفظ‌های ویژه یک گروه زبانی هستند و در همه ی زبان‌های دنیا وجود دارند. لهجه‌ها مرتبط به مناطق جغرافیایی مختلف می شوند مثلاً لهجهٔ یزدی، لهجهٔ پایین شهری، لهجهٔ بالا‌شهری.

خوب حالا که تفاوت این سه را می دانید کار برای شما سخت می شود و شما باید موقع استفاده از این واژگان فکر کنید و واژه ی صحیح را انتخاب کنید و وقتی افردا اشتباه از این واژه ها استفاده می کنند حساس می شوید... حس شما را درک می کنم. اگر رشته ی شما زبان انگلیسی نیست شاید اصلاً لازم نبود می دانستید. همیشه همینطور است! هر چه دانش شما بالاتر می رود و دامنه ی واژگانی شما بیشتر می شود وسواس بیشتری خواهید داشت واز بین گزینه ی بیشتری باید به دنبال واژه بگردید.

سپاس وافر از وقت شما خواننده ی عزیز، محمد دهقان (آرتامهر)