منظور ما از چندزبانه و چندزبانگی چیست؟

این اصطلاح به این معنی است که یک کودک بطور همزمان تسلط بر چندین زبان مختلف دارد، و نه فقط یک زبان مادری. در ایالت کالیفرنیا قانونی پیشنهاد شده مبنی بر آموزش دوزبانه سیستم کنونی آموزشی زبان در آمریکا که در سال 1998 مدون شده براین اساس است که کلیه دانش آموزانی که زبان مادری غیر از زبان انگلیسی دارند باید تا یکسال در کلاس های معمولی همراه با کودکان آمریکایی شرکت کنند. این سیستم باعث شده که آموزش دوزبانه بسیار کمرنگ و یا حتی فراموش شده است. براساس سیستم کنونی، تکیه فقط به آموزش زبان انگلیسی است بدون توجه به زبان مادری و نقش زبان مادری در آموزش زبان انگلیسی. اومانسکی، استادیار دانشگاه اورئون پژوهشی داشته که در آن عملکرد و نتیجه آموزش کودکانی که فقط به زبان انگلیسی آموزش دیده اند، با کودکانی که آموزش چند زبانی دیده اند را مقایسه کرده است. اومانسکی این پژوهش را طی 12 سال انجام داده است. او در این پژوهش به یافته هایی دست می یابد که حاکی از آن است که از یک طرف کودکانی که آموزش چند زبانه می بینند، زمان بیشتری بکار می برند برای یادگیری زبان انگلیسی، ولی همزمان این پژوهش نشان از این دارد که کودکانی که آموزش چند زبانی میبینند درنهایت زبان انگلیسی آنها بهتر از کودکانی است که فقط به زبان انگلیسی آموزش میبینند. پژوهشکران زبان در امریکا معتقدند که امروز دیدگاه مردم به چند زبانه بهتر شده طوریکه بطور مثال طبقه متوسط جامعه اکنون به چند زبانی ، و آموزش زبان مادری بعنوان یک منبع و دارایی مفید توجه می کنند.

آیا کودک باید در مرکز پرورش کودک دو زبانه، بصورت دوزبانه کمک شود؟

در آرتا هم به زبان فارسی و هم به زبان انگلیسی با زبان آموزان صحبت می شود. مربی اصلی فقط به زبان انگلیسی و تسهیل گر به دو زبان انگلیسی و فارسی با زبان آموزان صحبت می کند و نقش مهمی در اثرگذاری روند پرورشی مربی دارند.

کودکان زبان انگلیسی را به عنوان زبان خارجی در مرکز یاد می گیرند. فهمیده شدن کودک و امکان بیان آنها خیلی مهم است. مرکز باید کمک کند که کودک زبان مادری خود را استفاده کرده و همزمان فعالانه تلاش نماید تا توانایی زبان انگلیسی کودک نیز تقویت شود. با این وجود دریافت کمک به دو زبان، برای بسیاری از کودکان می تواند بسیار مهم باشد. کمک دو زبانه می تواند به افزایش اطمینان کودکان و والدین یاری رساند و رشته ی پیوند بین خانه و مرکز باشد. همراه با بزرگسالی که زبان مادری کودک را می داند، کودک می تواند در برخورد با کودکان و بزرگسالان دیگر در مهدکودک، پیام ها را بفهمد و نیز پیامهای خود را به دیگران  بفهماند. کودک به یک  موقعیت با ارزش دست می یابد که همزمان با رشد توانایی های زبان انگلیسی، رشد زبان مادری را پیش ببرد.

مرکز آرتا در سیستمی که طراحی کرده است در هر کلاس یک یا دو تسهیل گر در کنار استاد قرار می دهد که به زبان مادری با زبان آموزان صحبت می کنند و پیام آنها را به زبان انگلیسی ترجمه کرده و به مدرس می گویند. مربی انگلیسی می گوید و آنها در صورتی که نیاز باشد برای زبان آموزان کمی از حرف مدرس را ترجمه می کنند و کودکان بقیه را حدس می زنند.

در مرکز آرتا چند هفته یکبار جلساتی را برای دریافت فیدبک ها، شنیدن آراء ونظرات و دادن توصیه های لازم و برنامه ریزی و اطلاع رسانی برگزار می کند که والدین در جریان روند پرورش کودکان خود قرار بگیرند و مربیان و تسهیل گران نیز در جریان عملکرد خودشان و زبان آموزان.

دلیل اینکه کودک در مرکز پرورش کودک دو زبانه صحبت نمی کند، چه چیزی می تواند باشد؟

کودکی که زبانی جدید می آموزد، خود را به روش های مختلف با زبان جدید ارتباط می دهد. برخی کودکان یکباره شروع می کنند که از کلمات و جملات به زبان جدید استفاده نمایند. ولی در مورد  برخی مدتی طولانی طی میشود تا کودک بتواند به زبان جدید سخن بگوید.  کودکی که در مهدکودکی وارد می شود که زبان مادری او در آنجا صحبت نمی شود، می تواند با موقعیت دشواری مواجهه شود. در این زمان، همکاری نزدیک و مطمئن با بزرگسالان درمرکز پرورش کودک دو زبانه از اهمیت خاصی برخوردار است. هرچند کودک با کودکان و بزرگسالان در مرکز پرورش کودک دو زبانه به زبان انگلیسی صحبت نمی کند، ولی مهم است که کودک به روش های دیگر مانند اشاره کردن، شکلک درآوردن و استفاده از زبان  با دیگران رابطه برقرار کند. کودک شناخت و معلومات از زبان جدید را همیشه جمع آوری می کند، هرچند نتواند  به زبان دوم تکلم کند. برخی کودکان به دلایل مختلف می توانند رشد کُند زبانی یا مشکل زبانی داشته باشند. (دچار یک سری اختلالات باشند مثلاً آفازیا داشته باشند) در آن صورت مرکز و والدین باید همکاری کنند که چگونه می توانند به کودک کمک نمایند. برای نمونه با کمک عامل خارجی که رشد زبانی کودک را مطالعه کرده و به کودک کمکی را ارائه کند که او هم در خانه و هم در مرکز پرورش کودک دو زبانه نیاز دارد.

وقتی کودک فقط به زبان انگلیسی جواب میدهد چه کار باید کرد؟

این امری طبیعی است که گاهی کودکان ترجیح می دهند که به زبان انگلیسی صبحت کنند هرچند که والدین سعی میکنند که به زبان مادری با آنها صحبت کنند. در چنین شرایطی نقش والدین اینست که کودکان خود را در یافتن کلمات و اصطلاحات لازم در زبان مادری یاری کنند. قابل ذکر است که مسئله اصلی در ارتباط کودک و والدین نه زبان، بلکه خود رابطه و ارتباط بین هم میباشد. نقش اصلی والدین این نیست که فرزندان آنها به چه زبانی میخواهند حرفهای خود را بزنند بلکه مهمتر از آن اینست که به فرزندان خود گوش فرا دهند تا بدین وسیله کودکان بتوانند از تجربیات و مشاهدات خود برای والدین صحبت کنند. مهم تر اینست که این ارتباط صورت گیرد حال به هر زبانی که باشد. برای اینکار لازم است که والدین صبر و حوصله کافی بخرج دهند تا کودک آنها از همه امکانات زبانی که بدان تسلط دارند برای ابراز افکار و خواسته های خود استفاده کنند. در فضائی که زبان انگلیسی دارای نفوذ و درجه بالائی است آموختن زبان مادری نیاز به زمان بیشتری دارد. برای اینکه کودک چندزبانه شود، بسیار مهم است که والدین در صحبت های خود با کودکان به زبان مادری سخن بگویند. حائز اهمیت است که در اطراف کودک شما افراد دیگری از کودکان و بزرگسالان باشند که به زبان مادری محاوره کنند تا بدینوسیله زبان مادری در خارج از چهارچوب منزل هم رشد کند. حتی اگر کودک شما زبان مادری خود را بطور فعال بکار نگیرد آنها اغلب بیشتر از آنچه که حرف میزنند همان زبان را متوجه میشوند. و این میتواند بنائی باشد برای کاربرد زبان در آینده.

چنانچه پدر و مادر دارای دو زبان متفاوتی باشند باید با کودک خود به چه زبانی صحبت کنند؟

توصیه می‌شود که هر یک به زبان مادری خود با کودک صحبت کنند. زمانی‌که همه اعضای خانواده درکنار هم جمع شده اند بهتر است که به زبانی که همه تسلط بهتری دارند صحبت شود، این زبان می تواند زبان آذری، یکی از زبان های مادری پدر و یا مادر، و یا حتی یک زبان مشترک دیگر باشد. مطلب مهم در این مورد اینست که والدین به زبانی با کودکان خود صبحت کنند که تسلط کامل به آن زبان دارند. چنانچه برای والدین رشد چند زبانه کودک آنها از اهمیت خاصی برخوردار است بهتر است که به کودک خود حمایت های لازم در جهت رشد هر دو زبان داده شود.
 

آیا کودک ما میتواند انگلیسی یاد بگیرد، چنانچه ما هر دو به زبان مادری خود در خانه صحبت میکنیم؟

چنانچه کودکی در زبان مادری خود به سن هشت ماهگی رسیده باشد امکان بسیار خوبی است برای یاد گرفتن زبان خارجی. در این صورت هر دو زبان یعنی زبان مادری و زبان خارجی می توانند در رشد هر دو زبان کودک موثر باشند. اگر چنانچه کودک یک واژه ای را به زبان مادری خود یاد گرفته باشد، بسیار آسانتر خواهد بود که معادل آن را به زبان انگلیسی یاد بگیرد. بعنوان مثال اگر کودک مفهموم واژه گرسنگی را به زبان فارسی بداند آسانتر است تا انگلیسی را یاد بگیرد. آرزوی همه والدین این است که کودک آنها به زبان انگلیسی بشنوند و حرف بزنند ولی این بدان معنی نیست که اگر والیدن خود به زبان انگلیسی مسلط هستند نباید زبان مادری خود را بکار برند زمانیکه با کودک خود صبحت میکنند. والدین میتوانند در امر یادگیری زبان انگلیسی امکاناتی فراهم کنند تا کودکان آنها در محیط های مختلفی که می‌توانند در رشد زبان انگلیسی فرزندان آنها موثر باشد شرکت داشته باشند. معمول ترین محیط ها برای رشد زبان انگلیسی، همانا تماشای برنامه ی کودک، مهدکودک و مراکز پرورش کودک چند زبانه و مهم تری از همه ایجاد تعامل بین کسانی که پرورش کودک چند زبانه برای آنها اهمیت دارد.
اگه می خواهید کودک خود را دو زبانه کنید باید با خانواده هایی تعامل داشته باشید که آنها نیز مثل شما باشند تا کودکان شما با هم تعامل داشته باشند و مثلاً با هم کارتون تماشا کنند و ارتباط برقرار کنند.

کودک می تواند دو یا چند زبان را همزمان یاد بگیرد؟

کودک می‌تواند چندین زبان را همزمان یاد بگیرد. در اکثر نقاط جهان کودک از همان ابتدا چندین زبان را همزمان می‌آموزد. برای رسیدن به هدف رشد چند زبانه کودک به یک مرحله عالی مهدکودک و مدرسه همه در اینمورد نقش فعالی داشته باشند. و یا اگر مدرسه و مهد کودک به این مهم اهتمام نمی‌ ورزد از موسسات پرورش کودک چند زبانه کمک گرفت و از بستری که برای چند زبانه کردن کودک ایجاد می کنند بهره گرفت. بسیار ضروری است که همه افرادی که در دوروبر کودک هستند کودک را در رشد چندزبانه هم تشویق و هم حمایت کنند. خانواده های مهاجر میتوانند براحتی ارتباط با بستگان و دوستان خود را در کشوری که از آن مهاجرت کرده اند حفظ کنند درصورتیکه آنها بتوانند زبان مادری خود را حفظ کنند. درچنین خانواده هائی کودکان میتوانند امکان گسترده ای در حفظ میراث فرهنگی والدین خود داشته باشند، اگر چنانچه این کودکان تسلط به زبان والدین خود داشته باشند. این امر میتواند در قوام و دوام هویت و پیوند کودک با ریشه های خود داشته باشد.

دید مثبت به چندزبانگی

اغلب جوامع در جهان چند زبانه هستند. تسلط به چندین زبان، چه برای خود شخص و چه برای جامعه بسیار ارزشمند است. زبان پیوند نزدیکی با هویت، روند اجتماعی شدن و نیز بیان فرهنگی داشته و بنابراین بخش مهمی از زندگی کودک و بزرگسال را تشکیل می‌دهد. دوزبانه بودن آنقدر مزایای زیادی دارد که اکثر خانواده های دو یا چند زبانه هرگز نمیتوانند تصور کنند که میتوانند این زبانها را از دست بدهند. چنانچه مهدکودک، مدرسه و جامعه دید مثبتی به چندزبانه داشته باشند نقش ویژه ای در روند رشد چند زبانه کودکان دارد.

نوع چندزبانه بودن در خانواده ها متفاوت است خانواده ها می توانند به شکل های متفاوتی دو و یا چند زبانه باشند
• یکی از والدین و یا هر دوی آنها دارای زبان مادری جز زبان فارسی هستند
• والدین هرکدام دارای زبان مادری متفاوتی هستند و کودک از همان ابتدا دو و یا چند زبان متفاوت را در خانه می‌شنود
• یکی و یا هر دوی والدین در کشوری بزرگ شده اند که در آن زبانی که در خانه و مدرسه بکار برده شده متفاوت بوده است.
• و گاهی زبان هم پدر و هم مادر فارسی هست ولی پرستار انگلیسی زبان برای او می گیرند تا کودک دو زبانه شود.